Z historii walk o niepodleg³o¶æ Polski w rejonie Puszczy Bia³owieskiej w XIX i XX wieku
Tereny po³o¿one pomiêdzy Bugiem i Narwi±, jak te¿ i sam masyw le¶ny najwiêkszej polskiej puszczy - Puszczy Bia³owieskiej, na przestrzeni dwóch ostatnich stuleci wielokrotnie stawa³y siê obszarem zmagañ orê¿nych o niepodleg³o¶æ Polski, toczonych zarówno ze wschodnim zaborczym s±siadem, jak te¿ i z zachodnim agresorem i okupantem. Pokolenia naszych przodków przelewa³y tu krew w bojach z rosyjskimi - carskimi wojskami, z naje¼d¼c± bolszewickim oraz z wrogiem nadci±gaj±cym z zachodu. Mieszkañcy tych terenów, bez wzglêdu na pochodzenie czy wyznanie, stawali ramiê w ramiê do walki o Polskê, wykazuj±c wierno¶æ i przywi±zanie do pañstwa polskiego. Dopiero wiek XX, charakteryzuj±cy siê demagogiczn± propagand± ¿eruj±c± na mniejszo¶ciowych nacjonalizmach i has³ach rzekomej „równo¶ci spo³ecznej", wprowadzi³ podzia³y, o których przodkowie nasi, pomni tolerancyjnych zasad Pierwszej Rzeczypospolitej, my¶leæ nawet nie chcieli. Przewrotna propaganda bolszewicka zdo³a³a bowiem odwróciæ umys³y czê¶ci miejscowego ludu prawos³awnego od sprawy polskiej i sprawi³a, ¿e zapomnia³ on o swych chrze¶cijañskich korzeniach, czego niechlubne dowody znajdujemy w 1939 roku i latach pó¼niejszych. Nie tak jednak bywa³o kilka pokoleñ wcze¶niej ...
W czasie Powstania Listopadowego w Puszczy Bia³owieskiej powsta³ ponad 200-osobowy oddzia³, z³o¿ony z miejscowych ochotników, g³ównie pracowników s³u¿by le¶nej. Jeden z pamiêtnikarzy tej epoki, wspominaj±c kampaniê powstañcz± na ziemi bielskopodlaskiej, tak pisa³ o stosunkach pomiêdzy ludno¶ci± i powstañcami: „Jak zwykle w swoim kraju, mieli¶my od ka¿dego w³a¶ciciela, od ka¿dego ch³opa, potrzebne i ci±g³e wiadomo¶ci o nieprzyjacielu". Wspomniany oddzia³ dzia³a³ przez szereg miesiêcy pod komend± Eugeniusza Ronkego, prowadz±c walkê podjazdow± przeciw mniejszym oddzia³om carskim, taborom i ³±czno¶ci. Jedn± z najwiêkszych operacji jakie przeprowadzi³, by³o rozbicie nad Hwo¼n± 16 V 1831 r. wielkiej rosyjskiej kolumny taborowej, z³o¿onej z ponad 400 wozów (pami±tk± po tej walce jest nazwa uroczyska zwanego Bryki - miejsca, w którym powstañcy spalili zdobyczny tabor rosysjki). Gdy w koñcu maja do Puszczy wkroczy³ wydzielony oddzia³ gen. Dezyderego Ch³apowskiego (po zdobyciu magazynów rosyjskich w Brañsku, rozbiciu 800-osobowego garnizonu w Bielsku Podlaskim i zwyciêstwie 23 maja pod wsi± Dubina, gdzie wziêto 2 dzia³a i kilkuset jeñców), czê¶æ bia³owieskich powstañców przy³±czy³a siê doñ i podjê³a wraz z nim daleki marsz na Litwê. Uczestniczyli oni w dalszych zwyciêstwach Ch³apowskiego na Ziemi Lidzkiej, lecz ostatecznie przypad³a im gorycz pora¿ki w przegranej kampanii litewskiej. Przez skraj Puszczy Bia³owieskiej, w której pozosta³ podtrzymuj±cy walkê, niedu¿y miejscowy oddzia³ pod komend± Jana Szrettera (weterana wojen napoleoñskich), raz jeszcze, w sierpniu 1831 r., przesunê³y siê wojska powstañcze. By³ to wycofuj±cy siê z Litwy poprzez Nowogródczyznê - ku Warszawie - korpus gen. Henryka Dembiñskiego. Gen. Dezydery Ch³apowski, wspominaj±c ruchy swego oddzia³u na obrze¿u Puszczy Bia³owieskiej podczas marszu na wschód, tak opisywa³ ¿yczliwo¶æ tamtejszej ludno¶ci dla sprawy polskiej: „Gdzie¶my tylko przez wsie przechodzili, lud nas bra³ z pocz±tku za Moskali i nieprêdko chcia³ wierzyæ, ¿e¶my Polacy. Gdy siê przekonali, wielu p³aka³o z rado¶ci i nosi³o jad³a, co tylko mieli, nigdy nie chc±c przyj±æ zap³aty, tem mniej za¶ obywatele, tak ¿e musia³em ich zmuszaæ do brania pieniêdzy za owies i siano, zapewniaj±c, ¿e mia³em na to ¶cis³y rozkaz".
Podczas Powstania Styczniowego w latach 1863 - 1864 na obrze¿u Puszczy walczy³y liczne oddzia³y („partie") powstañcze. Ze zmiennym szczê¶ciem ¶ciera³ siê z Moskalami „Grom" - Kiersnowski, skrajem bia³owieskiej kniei przechodzi³ Roman Rogiñski, by podnie¶æ sztandar powstania na Polesiu. W boju pod Królowym Mostem w lutym 1863 r. straci³ kilkudziesiêciu poleg³ych, jednak w kilka dni pó¼niej powetowa³ tê pora¿kê rozbrajaj±c z zaskoczenia 200-osobowy garnizon rosyjski w Pru¿anie. Na terenie Puszczy Bia³owieskiej i na jej obrze¿ach wielokrotnie operowa³y oddzia³y powstañcze dowodzone przez naczelnika wojskowego województwa grodzieñskiego, Onufrego Duchyñskiego i jego adiutanta, a od sierpnia 1863 r. tak¿e i nastêpcê - Walerego Wróblewskiego. Oddzia³y te, przedstawiaj±ce wysok± warto¶æ bojow±, stoczy³y wiele pomy¶lnych walk z wojskami carskimi, jednak jesieni± 1863 r. musia³y odej¶æ za Bug, by do³±czyæ do si³ powstañczych operuj±cych na Podlasiu lewobrze¿nym i Lubelszczy¼nie.
W latach pierwszej wojny ¶wiatowej polskie narodowe znaki pojawi³y siê w rejonie Puszczy Bia³owieskiej za spraw± Legionu Pu³awskiego, który zorganizowany w zaborze rosyjskim, walcz±c z Niemcami po stronie Aliantów przeszed³ tu krótki, lecz krwawy szlak w bojach od stacji Nurzec po Zelwê (w wyniku strat z 700 bagnetów pozosta³o w szeregach 150).
By³y nastêpnie, w latach 1919-1920, tereny puszczañskie obszarem zmagañ pomiêdzy Wojskiem Polskim a Armi± Czerwon±. Zim± 1919 r. na wschód od Puszczy Bia³owieskiej przesunê³o siê id±ce od Wilna zgrupowanie s³ynnego zagoñczyka, rotmistrza Jerzego D±mbrowskiego, zwanego „£upaszk±", pod którego rozkazami cofa³y siê, opieraj±c bolszewikom, po³±czone oddzia³y samoobrony kresowej - wileñskiej, ejszyskiej, szczuczyñskiej i lidzkiej. Rtm. D±mbrowski na szlaku swego przemarszu bi³ wszêdzie napotkane si³y bolszewickie. Wspominamy o tym chlubnym epizodzie z dziejów orê¿a polskiego, bo dzia³o siê to niekiedy w tych samych miejscach, w których przed laty ¶ciera³ siê z wojskami carskimi Roman Rogiñski... Minê³o kolejne æwieræ wieku - i w tych samych miejscach znów pojawili siê polscy partyzanci walcz±cy ze wschodnim zaborc± i agresorem, wystêpuj±cym tym razem pod czerwonymi sztandarami bolszewizmu. Tym razem partyzantów polskich prowadzi³ do boju inny „£upaszka" - major Zygmunt Szendzielarz, dowódca 5 Brygady Wileñskiej AK, ws³awiony wcze¶niej brawurowymi walkami i akcjami przeciwko niemieckim si³om okupacyjnym na Ziemi Wileñskiej przeprowadzonymi w latach 1943-1944. Warto mo¿e wspomnieæ, ¿e swój charakterystyczny pseudonim Zygmunt Szendzielarz przybra³ na wzór poprzednika - Jerzego D±mbrowskiego, który, nawiasem mówi±c, ponownie podjêt± w 1939 r. partyzanck± walkê z bolszewikami przyp³aci³ dwa lata pó¼niej ¿yciem, gin±c z r±k NKWD w wiêzieniu w Miñsku Bia³oruskim.
Na pierwszym planie rtm./mjr Zygmunt Szendzielarz „£upaszka" z gronem kadry dowódczej 5 Brygady Wileñskiej AK. Wileñszczyzna, 1944 r.
W latach drugiej wojny ¶wiatowej w Puszczy Bia³owieskiej i na terenach do niej przyleg³ych dzia³a³o podziemne Wojsko Polskie - Armia Krajowa. Sam teren Puszczy objêty zosta³ organizacyjnie przez o¶rodek AK Hajnówka - Bia³owie¿a (kryptonim „Jod³a"), licz±cy w kwietniu 1944 r. 109 ¿o³nierzy (w tym 1 oficer, 1 podchor±¿y, 40 podoficerów i 67 szeregowych). Wspomniany o¶rodek nale¿a³ do Obwodu AK Bielsk Podlaski oznaczonego kryptonimami „Tygrys" i „Marchew" nr 28. £±cznie w szeregach AK na terenie powiatu bielskopodlaskiego znalaz³o siê oko³o 2.500 zaprzysiê¿onych ¿o³nierzy konspiracji. W 1943 r. przez Puszczê Bia³owiesk± przeszed³ tocz±c walki z Niemcami VI Uderzeniowy Batalion Kadrowy, wywodz±cy siê ze scalonej z Armi± Krajow± Konfederacji Narodu (sformowany na terenie Generalnego Gubernatorstwa w celu rozwiniêcia walki partyzanckiej na polskich wschodnich ziemiach). Z kolei w roku 1944 w Puszczy znalaz³y schronienie oddzia³y partyzanckie AK z Okrêgu Polesie, zd±¿aj±ce na koncentracjê swej macierzystej jednostki - 30 Poleskiej Dywizji Piechoty AK, zarz±dzon± w lasach nurzeckich ko³o Mielnika. Stamt±d sz³y dalej - na Warszawê, z pomoc± walcz±cej stolicy. Zdo³a³y dotrzeæ dos³ownie na przedpola ogarniêtego powstaniem miasta - dopiero w okolicach Otwocka zosta³y zatrzymane i podstêpnie rozbrojone przez wojska NKWD.
Kazimierz Krajewski, Tomasz £abuszewski
 Komentarze
Brak dodanych komentarzy.
 Dodaj komentarz
Zaloguj siê, aby móc dodaæ komentarz.
 Oceny
Tylko zarejestrowani u¿ytkownicy mog± oceniaæ zawarto¶æ strony Zaloguj siê lub zarejestruj, ¿eby móc zag³osowaæ.
| ¦wietne! |
 |
100% |
[2 g³osów] |
| Bardzo dobre |
|
0% |
[Brak oceny] |
| Dobre |
|
0% |
[Brak oceny] |
| ¦rednie |
|
0% |
[Brak oceny] |
| S³abe |
|
0% |
[Brak oceny] |
|
|
| | |
Ciechanowiec OnLine 2006 - 2019...
Prawa autorskie nale¿± do autorów i/lub redakcji portalu ciechanowiec.info.
Przedruk, reprodukcja, powielanie na potrzeby komercyjne bez zgody w³a¶ciciela praw autorskich s± zabronione. ...
Redakcja ciechanowiec.info nie ponosi odpowiedzialno¶ci za tre¶æ reklam, wpisów u¿ytkowników w shoutbox, komentarzy na forum, pod newsami, artyku³ami, zdjêciami, wpisami na facebook i innych portalach spo³eczno¶ciowych.
Powered by PHP-Fusion copyright © 2002 - 2021 by Nick Jones.
Released as free software without warranties under GNU Affero GPL v3.
Wygenerowano w sekund: 0.09 | 22,040,187 Unikalnych wizyt | jQ Blog |
| | |
|
